Global olarak her dört kişiden birinde anemi (kansızlık) görülmektedir. Ülkemizde yapılan araştırmalar bölgesel olmakla birlikte ülke genelinde çocukların yarısının diyet ile yetersiz demir aldığı saptanmıştır. Demir eksiliği özellikle beyinsel ve düşünsel fonksiyonları ciddi boyutta olumsuz etkileyen bir faktördür.
Bireylerde halsizlik ve yorgunluk ile baş gösteren anemi (kansızlık) genel olarak dokuların oksijenlenmesini sağlayan hemoglobin molekülünün miktarındaki düşüklük olarak tanımlanır. Demir eksikliği anemisi kan hemoglobin seviyesi <12mg/ dl olan kadınlar, <13mg/ dl olan erkekler ve <11mg/dl olan 6 ay-6 yaş arası çocuklarda görülür.
Yetersiz Demir Alımı Sonucu:
- Bağışıklık sistemi zayıflar
- Yorgunluk, halsizlik
- Kolay üşüme
- Konsantrasyon zorluğu
- Taşikardi (düzensiz kalp atışları)
- Depresyon ve agresif ruh hali
- Nefes darlığı
- İş verimi ve ders başarısında düşüklük
- Cilt, göz ve avuç içinin soluk renkli olması
- Saç dökülmesi, kırılgan tırnaklar görülür.
Demir Eksikliği Anemisi:
Kansızlığın en sık görülen çeşididir. Başlıca kadınları, çocukları ve yetersiz beslenen yetişkinleri etkiler. Dokular yeterince oksijenlenemediği için halsizlik ilk belirtisidir. Diyetin demirden zengin besinler ile zenginleştirilmesi ile önüne geçilebilir.
Megaloblastik Anemi:
Vitamin B12 ve folat eksikliği ya da emilme sorunlarına bağlı olarak gelişen bir kansızlık türüdür.
- Yetersiz et tüketimi ya da düşük sebze tüketimi ve besinleri gereğinden fazla pişirmek
- B12 vitamini emilimi yetersizliğine neden olan Crohn hastalığı
- Mide parazitleri
- Mide veya bağırsakların belirli bölümlerinin rezeksiyonu
- Alkol bağımlılığı
- Gebelik
- Ciddi ilaçların kullanımı
- Çölyak gibi bağırsak rahatsızlıkları
Vitamin yetersizliğine bağlı anemilerin gelişmesine yol açar.
Talesemi (Akdeniz anemisi):
Talasemi sendromları, hemoglobin yapısında yer alan globin zincirlerinin sentezinin azalması veya sentezlenememesi ile karakterize hemoglobin bozukluklarıdır. Genetik geçişli olan talesemi de kırmızı kan hücreleri yeterince olgunlaşamadan gelişir. Hastalığın tedavisinde şelasyon ve tranfüzyon uygulamaları gerçekleşir. Sıklaşan uygulamalar vücutta demir birikimine neden olarak kalp ve böbrekler için sıkıntı oluşturabilir. Beslenme tedavisi demirden fakir, yeterli kalsiyum ve vitamini içermeli ve tedavinin seyrine göre şekillenmelidir.
Ayrıca;
Hipotroid, kanser, enfeksiyon, diyabet, romatoid artrit ve İlerlemiş böbrek hastalıkları olanlarda kansızlık sık görülebilir. Ayrıca yaşa bağlı emilimsel faktörlerin azalmasına bağlı olarak da kansızlık (anemi) görülebilir.
Beslenme:
- Et, balık, tavuk, hindi gibi hayvansal kaynaklı besinler vücut tarafından kolay emilen hem grubu demiri içerir. Emilim değeri daha düşük olan hem olmayan demir ise yumurta, kurubaklagiller, kuruyemişler, koyu yeşil yapraklı sebzeler, pekmez gibi besinlerde bulunur.
- Hem olamayan demir kaynağı olan besinleri hem demir içeren besinler ile tüketmek demir emilimini arttırır. Kurubaklagilleri etli hazırlamak buna örnek olarak verilebilir.
- Kahvaltıdaki yumurtanın yanında domates ya da portakal, kivi gibi C vitamini yüksek meyveler tüketmek C vitamini demirin emilimini kolaylaştırdığı için olumlu etki yapar.
- Salatalarında etli besinler ile tüketilmesi var olan demirden daha çok faydalanılmasını sağlar.
- Posa alımını fazla abartmayın günlük 25-30g diyet lifi alımı kabızlık şikayeti yaşamamanız için gerekli olan faktörlerden biridir ve yeterlidir.
- Çay hem demir kaynaklı besinlerdeki demirin emilimini olumsuz etkilemez ancak hem olmayan demir kaynağı besinlerdeki demirin emilimini azaltır. Bu gibi durumlarda yemeğin hemen üstüne içmeniz demir emilimini azaltır.
Sevgiler…